weer
Weer, Chaostheorie en vlinders
Ik heb niet zoveel met wiskunde, het abstracte van deze tak van wetenschap maakt dat ik al snel afhaak. Ik heb wel iets met het weer. Vanwege de eigenzinnigheid ervan, denk ik.
Het weer is eigenlijk onvoorspelbaar en volgt zijn eigen wetten, hoezeer de mensen ook roepen dat zij het zijn die het weer veroorzaken. Soms heb ik een beetje medelijden met al die weermannen en -vrouwen die zó hun best doen en het zo vaak vreselijk mis hebben. Ze kunnen er werkelijk niets aan doen, alle kennis, studie en computers ten spijt.
De Amerikaan Edward Norton Lorenz was degene die in 1963 de onvoorspelbaarheid van het weer wiskundig bewees met zijn chaostheorie. Deze komt er kort op neer, dat wanneer je met een onzekerheid begint, al is die nog zó klein, deze stap voor stap exponentieel zal toenemen totdat het verder in de tijd helemaal onvoorspelbaar is geworden wat de uitkomst zal zijn.
Nu is de atmosfeer zo complex, dat er altijd wel ergens iets nietigs gebeurt waardoor de veronderstelde zekerheid niet meer klopt. Dus vandaar dat het weerbericht maar tot zo'n drie dagen vooruit redelijk klopt en de verwachtingen langer in de tijd, gebaseerd zijn op het gemiddelde van verschillende rekenmodellen.
foto you tube
Grafisch is dat te zien in een fractal die de vorm heeft van een vlinder. Professor Lorenz zou hierover een lezing houden en waarschijnlijk bracht dat de organisator op het idee de lezing de volgende titel mee te geven: "Kan een vlinder in Brazillië een tornado ontketenen in Texas?" Volgens nooit bevestigde geruchten zou professor Lorenz de vraag met "ja" beantwoord hebben. Sindsdien is de vlinder onlosmakelijk verbonden aan de exacte wetenschapper en dat geeft mij een goed gevoel.
Lorentz geldt als een van de meest prominente geleerden van de twintigste eeuw. Hij was naast een briljant wiskundige ook een gerenommeeerde meteoroloog en sleepte vele prijzen in de wacht.
In maart 2009 overleed hij op de gezegende leeftijd van 90 jaar. Ik gun hem een plek met heel veel kleurige vlinders.