Zwarte bes
Zwarte bes
Zwarte bes - Ribes nigrum
Grossulariacea-Ribesfamilie
eng. black current fr. cassis de Johannisbeere
Hoewel zwarte bes geen kruid is, maar een struik, hoort hij toch hier thuis vanwege zijn geneeskrachtige eigenschappen.
Zwarte bes komt van nature voor in gematigde streken van noord- en oost Europa, noord Azië en het Andesgebergte.
Hoewel het een algemene struik is in elzenbroekbossen, werd het vanaf de 12e eeuw in kloostertuinen gekweekt.
Zwarte bes heeft een hoge concentratie vitamines, vooral vitamine C en is een probaat middel om je weerstand te verhogen.
Een klein handjevol zwarte bessen bv dekt de dagelijkse behoefte van een volwassene aan vitamine C.
Verder bevat bosbes etherische olie , flavonoïden, organische zuren en een hoog gehalte aan kalium en andere mineralen.
Zwarte Bes, botanisch
Zwarte bes is een middelgrote bladverliezende struik met een bossige, krachtige brede groeivorm die tussen de 60cm en 1,60m hoog kan worden. Hij heeft gelobde bladeren en bloeit in april en mei met kleine, witte bloemen gegroepeerd in trossen
In het wild komt hij vooral voor in elzenbroekbossen en tegenwoordig wordt hij voornamelijk gekweekt. Omdat de zwarte bes vroeg in het voorjaar bloeit is hij kwetsbaar is voor vorstschade. De meest bekende kwekerijen vind je dan ook in het westen van het land. Het areaal vermindert jaar op jaar omdat de teelt van blauwe bes voor kwekers lucratiever is.
Zwarte bes is zelf- of kruisbestuivend en produceert in de zomer rijkelijk veel ,blauw zwarte , eetbare bessen. Hij houdt van een vochthoudende, goed doorlaatbare grond en een luchtige zonnige standplaats. Zwarte bes is winterhard, lokt bijen en vlinders en heeft minder last van ziektes of plagen ( w.o. roest en schimmel) waar de meeste andere bessensoorten wel mee af te rekenen hebben.
Zwarte bes in de keuken
Hoewel de bessen eetbaar zijn, vinden veel mensen de wrange smaak niet zo lekker ook al omdat het schilletje nogal hard is.
Dat wil niet zeggen dat je er in de keuken niets mee kunt! Eens verhit wordt de smaak zoeter en komt het heerlijke aroma vrij.
Zwarte bes wordt dan ook voornamelijk gebruikt voor het maken van jam, gelei en taartvulling. Ook kun je er heerlijke siroop van maken
Zwarte bes in de huisapotheek
Zwarte bes is een probaat middel tegen verkoudheid, chronische vermoeidheid en infecties. Dat komt door zijn hoge gehalte aan vitamine C. en het feit dat zwarte bes de aanmaak van cortisol in de bijnieren stimuleert. Dit hormoon wordt ook wel anti-stress hormoon genoemd.
Verder bevat zwarte bes veel flavonoïden, die ontstekingsremmend werken en een gunstig effect hebben op de celdeling.
Tenslotte is zwarte bes waardevol als urinedrijvend en bloedzuiverend middel.
Een handje vol zwarte bessen per dag is al voldoende om een positief effectief te verkrijgen.
Van het jonge blad kun je een thee zetten en daarvan enkele kopjes per dag drinken. De bladeren zijn ook zeer geschikt als kompres op slecht helende wonden, zweren en (insecten)beten.
Nog een remedie is siroop van zwarte bes, aangelengd met (mineraal) water is het een goed middel bij verminderde weerstand.
Bijwerkingen van zwarte bes
Zwarte bes heeft bloedverdunnende eigenschappen. Als je bloedverdunners slikt, overleg dan eerst met je arts.
Dit geldt ook voor vochtophoping bij hartkwalen.
Sommige mensen zijn allergisch voor zwarte bes en moeten die dan laten staan.
Kinderen onder de 4 jaar mogen geen zwarte bes gebruiken.
Verder zijn bij normaal gebruik geen bijwerkingen te vrezen.
Zwarte bes oogsten en bewaren
Het jonge blad oogst je het best in mei. Als je het niet meteen verwerkt, droog het dan op een schaduwrijke plek of in de voedseldroger. Bewaar het gedroogde blad in een goed afgesloten trommel.
De bessen oogst je in juni/juli als de bessen donkerblauw/paars zijn en helemaal rijp. Verwerk ze meteen tot jam, gelei, of tinctuur. Wil je ze toch bewaren voor een later tijdstip, vries ze dan in.
Meer over Zwarte bes
Een handvol zwarte bes eten versterkt moed
In Duitsland noemt men zwarte bes ook wel Johannesbeere, omdat de bes vaak rijp is op 24 juni, St. Jan.
Tegen de jaren 1920 werden in Amerika miljoenen witte dennenbomen gedecimeerd door blaarroest, Men vermoedde dat zwarte bes daarvoor verantwoordelijk was. De plant werd door de federale overheid verboden en werd op grote schaal uitgeroeid.
Sinds 1996 is het verbod op federaal niveau opgeheven, maar er zijn nog steeds staten waar dit verbod geldt.