Sintjanskruid

Het is echt zomer wanneer het Sintjanskruid bloeit. Rond 24 juni ontvouwen zich de eerste gele bloemen en aan de feestdag van de heilige Johannes de Doper op die datum heeft het geneeskrachtige kruid zijn naam te danken.

Sintjanskruid komt oorspronkelijk uit Europa maar heeft zich ook daar buiten wijd verspreid. De familienaam ‘Hypericum’ komt uit het Grieks en heeft betrekking op alle (meer dan 400) leden van de hertshooifamilie. Vrij vertaald betekent het “boven de geesten” want hertshooi werd gezien als afwering tegen alle demonen. Het achtervoegsel ‘perforatum’ slaat op de kliertjes in de bladeren, waardoor het lijkt alsof er kleine gaatjes in zitten.

Al eeuwenlang wordt Sintjanskruid ingezet bij slechte spijsvertering, de bestrijding van luchtweginfecties, overgangsproblemen en gebruikt als wondkruid.

Maar het meest toch is Sintjanskruid bekend om zijn antidepressieve en kalmerende eigenschappen.

Deze eigenschappen dankt de plant vooral aan de hyperforine en hypericine in de etherische olie.
Verder bevat het geneeskrachtige kruid looistoffen en flavonoïden.

St. Janskruid, Botanisch

St. Janskruid is een overblijvende plant die, afhankelijk van de standplaats, 25 tot 80 cm hoog wordt. Naar boven toe vertakt de tweekantige stengel zich steeds meer. De ovale tot eivormige bladeren staan tegenover elkaar en zijn gaafrandig. De blaadjes lijken geperforeerd wanneer je ze tegen het licht houdt. Het zijn echter kliertjes met daarin etherische olie en hars.
De goudgele bloemen vormen een vertakte bloeiwijze en bloeien van eind juni tot september. Wanneer je ze tussen je vingers kneust, verkleuren ze rood.

St. Janskruid houdt van een zonnige standplaats op schrale grond en je vindt de plant in bermen en slootkanten, bosranden en (spoor)dijken.

Na de bloei zet de plant kleine donkere zaadjes en sterft af om in het voorjaar weer op te komen.

Op de standplaats van St. Janskruid vind je ook vaak het uiterst giftige Jacobskruid aan. De bloemen lijken op elkaar, maar bij jacobskruid zijn de blaadjes gaaf en missen de kliertjes die op perforatie lijken. Goed opletten dus!

St. Janskruid  in de keuken

St. Janskruid wordt vrijwel niet in de keuken gebruikt, hooguit een enkel bloemetje als versiering van een zomerse salade.

In Catalonië maakt men van St. Janskruid ‘ratafia’, een aperitief. Je kunt het zelf maken door 15 gram gedroogde bloemen en een in stukken gesneden –onbespoten- citroen te macereren in 1 liter goede brandewijn. Laat het geheel 15 dagen op een zonnige vensterbank in een afgesloten pot staan en zeef het. Daarna overgieten in brandschone flessen.

St. Janskruid in de huisapotheek 

St. Janskruid is een goede remedie tegen lichte depressies en angstgevoelens en in die gevallen vaak beter dan chemische middelen.
Ook overgangsklachten, zoals slapeloosheid, overmatig zweten en opvliegers, verminderen bij het gebruik van St. Janskruid.

Een thee van vers gesneden, bloeiend St. Janskruid is hiervoor een goed middel. Je kunt hierbij ook wat kamille en lindebloesem doen, wat de smaak ten goede komt. Een kuur van twee tot drie weken met elke dag drie kopjes thee is effectief.

Een andere remedie is een maceraat van vers, bloeiend St. Janskruid, citroenmelisse en salie in goede brandewijn of rum, eventueel aangezoet met wat honing. Laat de kruiden twee weken trekken op een zonnige plek, daarna zeven, goed uitdrukken en overgieten in een brandschone fles. Je neemt daarvan ’s avonds voor het slapengaan een klein borrelglaasje.

Bovenstaande middelen helpen eveneens goed bij lang bestaande nerveuze spanningen, die tot uitputting en algeheel onwel bevinden kunnen leiden.

St. Janskruid heeft een prikkelende werking op de klieren van het spijsverteringskanaal en vooral lever en galblaas varen er wel bij. Verder versterkt het kruid de bloedsomloop en heeft het een gunstige invloed op de algemene toestand bij herstellende zieken en bij bloedarmoede.

De ontspannende en antivirale eigenschappen van St. Janskruid verlichten luchtweginfecties en blaasontsteking.
Bij deze klachten is thee van St. Janskruid een goed middel.

Ook als wondkruid heeft St. Janskruid een sterke reputatie. Daarvoor is St. Jansolie de geëigende remedie.

 Je maakt de olie gemakkelijk zelf door een glazen pot vol te doen met St. Jansbloemen en die te overgieten met zonnebloem- of amandelolie tot ze helemaal onderstaan. Laat de pot gedurende 5 dagen uit de zon, geopend staan. Het mengsel kan een beetje gaan gisten, maar dat is niet erg. Daarna sluit je de pot en zet je hem vier tot vijf weken op een zonnige plek tot de olie mooi rood is geworden. Na zeven en uitdrukken, overgieten in brandschone flesjes van ongeveer 20cc (dit om de houdbaarheid te verhogen).

Je kunt deze olie als wrijfmiddel of in een kompres gebruiken bij brandwondjes, huidontstekingen en zweertjes. Maar ook als massageolie bij verstuikingen, kneuzingen en spierpijn is St. jansolie een probaat middel.

De olie verzacht de pijn, gaat infectie tegen en heeft een positieve werking op het herstelvermogen van het huidweefsel.

Een snellere methode is een aftreksel, waarmee je de te behandelen plekken bet.

Bij reumatische klachten tenslotte bewijst St. Janskruid eveneens goede diensten. Hiervoor gebruik je een maceraat van de bloemen in brandewijn, dat je laat staan tot de brandwijn rood is. Daarna zeven en uitdrukken en voeg je 15 gram kamfer per liter toe. Hiermee wrijf je de pijnlijke plekken in.

 
lees ook dit

Bijwerkingen van St. Janskruid

Gebruikers van medicijnen, vooral die tegen hart- en vaatziekten, HIV en zware depressies, mogen St. Janskruid niet gebruiken omdat het kruid de werking van je medicijnen kan verminderen of zelfs teniet doen.

Datzelfde geldt voor gebruiksters van de anticonceptiepil.

Vooral de vrij verkrijgbare preparaten zijn in dit verband gevaarlijk vanwege de hoge concentratie werkzame stof. Overleg dus eerst met je huisarts.

St. Janskruid maakt extra gevoelig voor zonlicht. Je kunt er een allergische huidreactie van krijgen.
Wanneer je het kruid gebruikt, mijdt dan zonnebaden en het gebruik van zonnebanken.

(Hard)druggebruikers moeten eveneens St. Janskruid laten staan.

Verder zijn er geen, ook niet bij langdurig gebruik, bijwerkingen te vrezen.

 St. Janskruid oogsten en bewaren

In oude kruidenboeken staat precies vermeldt wanneer je het bloeiende St. Janskruid zou moeten oogsten: op de vrijdag het dichtst bij 24 juni om 12 uur ’s middags. Dat mag je met een korreltje zout nemen, feit is wel dat de concentratie werkzame stof het grootst is aan het begin van de bloeiperiode.

Kies een droge dag uit en snij het bloeiend kruid kort boven de grond af. Maak er bundeltjes van en hang deze op een warme, schaduwrijke plek ongeveer een week te drogen.

Het gedroogde kruid bewaren in een afgesloten trommel.

Het verdient overigens voorkeur het kruid, en in het bijzonder de bloemen, vers te verwerken.

Meer over St. Janskruid

• Omdat in vroeger tijd een depressie vaak gezien werd als een bezetenheid door de duivel, werd Sintjanskruid in middeleeuwse kruidenboeken ook wel Fuga daemonum (Jaag de duivel) genoemd.

• St.Janskruid stimuleert de opname van serotonine, dat ook een rol speelt bij de geslachtsdrift.
  Vandaar dat het kruid ook wel als afrodisiacum geprezen wordt.

•  Ook bedplassen, dat vaak een psychische oorzaak heeft, zou genezen door het gebruik van thee van St. Janskruid.

• Onze voorvaderen gebruikten St. Janskruid voor allerlei afweringsrituelen om zo boze geesten van zich af te houden en ook nu nog hangen sommige mensen een bosje St. Janskruid boven de deur om onheil af te weren.

• Wanneer je een takje St. Janskruid onder je kussen legt in de nacht voor 24 juni, verschijnt de heilige in je droom en zorgt ervoor dat je in het jaar dat komt niet dood zult gaan, zo zegt althans de legende.

• Een ander verhaal vertelt dat een trouwlustige vrouw iets heel anders overkomt: zij heeft zoete dromen van haar toekomstige echtgenoot!

• De rode kleur van gekneusd St. Janskruid werd bij de Germanen in verband gebracht met Balder, de zonnegod die bloedig vermoord werd door een jaloerse opponent.
  Na de kerstening werd dit verhaal veranderd en zou het bloed zijn van Johannes de Doper na zijn onthoofding.

• Een andere legende vertelt dat het St. Janskruid een zodanig sterk afweermiddel tegen de duivel was, dat hij geen invloed meer had op de mensheid. Hierdoor werd hij zo kwaad, dat hij met zijn klauwen het kruid wilde vernietigen. Het lukte hem niet, maar de sporen van zijn klauwen zijn nog steeds terug te vinden als de ‘gaatjes’ in het blad.

• En tenslotte: pas op dat je voor het slapengaan niet op St. Janskruid trapt, want dan houden elfen je de hele nacht wakker!