Oregano

Marjolein, Majoraan, Oregano: spraakverwarring alom. Dat komt omdat de plantkundige Linnaeus de naam Origanum majorana gaf aan majoraan (Majorana hortensis) en aan oregano of wilde marjolein (Origanum vulgare.
Latere plantkundigen maakten het onderscheid tussen beide soorten ook.
Tegenwoordig is, in de spreektaal, oregano een verzamelnaam voor alle marjoleinsoorten. Vandaar dus.

  

De spraakverwarring is niet zo verwonderlijk, omdat de soorten nauw aan elkaar verwant zijn en ongeveer eenzelfde werking hebben. Het verschil zit hem in de kracht van de werkzame stoffen en de smaak, die in wilde marjolein het sterkst is.

 

Het is een typisch kruid uit zuid Europa. In de Griekse en Italiaanse keuken wordt oregano veel gebruikt. In Nederland zul je wilde marjolein, een beschermde plant, niet vaak in de natuur aantreffen, behalve in sommige delen van zuid Limburg.
In gekweekte vorm is oregano in veel variëteiten te koop. Wil je het kruid aanschaffen voor de kruidentuin, vraag dan naar het bittere Origanum vulgare of de wat zoeter smakende Majorana hortensis. 

 

Voor de leesbaarheid in onderstaand artikel gebruik ik verder de naam oregano. 

 

Zijn naam kreeg oregano van de Grieken. Het is een samentrekking van “oros”, wat berg betekent en “ganos” wat je zou kunnen vertalen met juweel of schittering. Het slaat op de heerlijke, opwekkende geur die bloeiende oregano verspreidt, het prachtige lila van de bloeiende plant en de eeuwenoude toepassing van dit heilzame kruid in zowel de keuken als de huisapotheek voor mens en dier. 

Overigens zijn sommige taalkundigen veel minder romantisch van aard. Zij stellen dat het een leenwoord moet zijn uit een onbekende noord Afrikaanse taal. 

 

De etherische olie, met daarin thymol en carvacol, is voor een groot deel verantwoordelijk voor het geneeskrachtig vermogen van oregano. Verder bezit de plant een belangrijk aandeel bitterstoffen, looistoffen, organische zuren en vitamine C. 

Oregano, botanisch 

Oregano is een vaste plant, die niet geheel wintervast is en heeft bij vorst enige bescherming nodig.
Hij wordt tot 50 cm. hoog en het kruid verspreidt een aangename, aromatische geur.

Uit een wortelstok groeit een vierkantige, sterk vertakte stengel met donzig haar. 

De groene, kortgesteelde blaadjes staan kruisgewijs tegenover elkaar. Ze zijn ovaal, lopen spits uit en zijn meestal gaafrandig.
De onderkant van het blad heeft kleine kliertjes en is zwakbehaard.
Vlakbij de bloem verkleuren de donkergroene schutblaaadjes licht naar rood.  

 

De bloemen hebben een zacht lila kleur, zelden wit, die dichte, eivormige schijnaren vormen in de oksel van de schutblaadjes.  

De bloeitijd is van juli tot september. Na de bloei verschijnen piepkleine vruchtdoosjes met daarin vier zaadjes, die nog geen millimeter groot zijn. De wind zorgt voor de verspreiding ervan.  

Oregano trekt veel vlinders en honingbijen aan vanwege de zeer zoete nectar, zij dragen zorg voor de bestuiving van de plant. 

 

Het kruid houdt van een droge, kalkrijke bodem en heeft beslist een zonnige plek in de tuin nodig. Niet alleen voor het welzijn van de plant, maar ook het aandeel werkzame stoffen wordt bepaald door de hoeveelheid zon op zijn standplaats.
De invloed hiervan is groter dan de verschillen in de diverse soorten.
Vandaar ook, dat oregano in een Nederlandse tuin lang niet zo pittig smaakt als de dezelfde soort die in een Grieks tuintje groeit.  

 

Heb je eenmaal oregano in de tuin, dan zit je niet snel zonder. Door zijn talrijke uitlopers vermeerdert het kruid zich sterk en moet je hem een beetje in de gaten houden.
 

Je kunt oregano ook zaaien. In maart/april binnen op de vensterbank en in mei, na de ijsheiligen, in de tuin planten. Oregano groeit langzaam maar gestaag. De verschillende soorten kruisen gemakkelijk. 

Oregano in de keuken


Liefhebbers van de mediterrane keuken kunnen niet zonder oregano. Het is een van de belangrijkste kruiden in de Italiaanse keuken. Vooral op pizza’s is oregano onontbeerlijk. Een recept voor een lekkere pizza met vis vind je hier.
Ook tomatensaus, groenten en gegrild vlees worden gekruid met oregano.
Samen met basilicum geeft het de specifieke Italiaanse toets aan een veelvoud van gerechten.  

 

In Turkije gebruikt men oregano vooral voor het kruiden van schapen- en lamsvlees. In restaurants tref je vaak oregano aan op tafel, samen met paprika, peper en zout. 

 

In de Griekse keuken gebruikt men oregano vooral in salades en in olijfolie met citroen als dressing over visgerechten. Maar ook groentegerechten met en zonder vlees worden kwistig met oregano gekruid. Zoals in dit gerecht: aubergines met lamsgehakt. 

 

Oregano vond zijn weg naar Amerika na de tweede wereldoorlog, toen Amerikaanse soldaten het meebrachten.
Het is tegenwooordig een vast bestanddeel van de pizzakruiden voor american pizza’s. 

 

In Latijns Amerika leerde men oregano kennen door de Spanjaarden en Portugezen, ook al liefhebbers van dit kruid. Daar is het, samen met chilipeper, een belangrijk bestanddeel in chili con carne. 

 

Opmerkelijk genoeg is oregano ook een veel gebruikt kruid in Duitsland. Daar gebruikt men het als smaakmaker voor verschillende worsten en staat er dan ook bekend als Wurstkraut. 

Oregano in de huisapotheek 

De etherische olie van oregano bevat thymol en carvacol, die allebei een  sterk antiseptische werking hebben. Dat wil zeggen dat ze schadelijke bacteriën doden. Zo heeft het gebruik van oregano in de keuken als prettige bijkomstigheid dat bacteriën als salmonella veel minder kans hebben om toe te slaan als je het kruid gebruikt bij de bereiding van bv kip.

Storingen in het spijsverkeringskanaal, zoals misselijkheid, een opgeblazen gevoel en gebrek aan eetlust kunnen goed behandeld worden met een thee van oregano, want naast de etherische olie bevat oregano veel bitterstoffen.
Deze combinatie zorgt er voor dat het maag- darmkanaal gedesinfecteerd wordt en tegelijkertijd  de afscheiding van spijsverteringssappen een extra stimulans krijgen. 

 

De looistoffen in oregano hebben een samentrekkend vermogen, waardoor ook spijsverteringsstoornissen die gepaard gaan met diarree sneller tot het verleden horen. Ook hier is de beste remedie een thee van oregano. 

 

Dezelfde thee werkt ook gunstig als je kou gevat hebt, maar dan raad ik liever een remedie met tijm aan. 

 

Een aftreksel van oregano, kamille en salie ( in gelijke delen) is een probate gorgeldrank bij keelontsteking en paradontitis.  

 

Als je een zoutloos dieet moet volgen, is een mengeling van basilicum, oregano, tijm en rozemarijn een prima vervanging. 

 

Oregano heeft ook een rustgevende werking en wordt wel voorgeschreven bij nervositeit, slapeloosheid en neerslachtigheid. Kamille en St. Janskruid zijn voor de bestrijding van deze kwalen echter beter toegerust. 

 

 
lees ook dit

Bijwerkingen van Oregano 

Vanwege samentrekkende eigenschap van oregano is dit kruid niet geschikt voor zwangere vrouwen. 

Voor het overige zijn, bij normaal gebruik, geen bijwerkingen te vrezen. .

Oregano oogsten en bewaren

Wanneer de plant begint te bloeien in juli is het gehalte aan werkzame stoffen het grootst. Het is dan de beste tijd om oregano te oogsten. Snij het kruid kort boven de grond af en maak er bosjes van. Deze hang je op een warme, schaduwrijke plek te drogen.

Beter is het gebruik van een voedseldroger. Bewaar het gedroogde kruid in een goedsluitende trommel.

Meer over Oregano

Je moet dan natuurlijk niet te veel oregano eten, want het kruid staat er ook om bekend dat het de seksuele gevoelens tempert.