klein hoefblad
Klein Hoefblad
Klein Hoefblad - Tussilago farara
Composietenfamilie -Asteraceae
eng. coltsfoot – fr. tussilage – de. Hufflattich
In februari is de weerstand bij mensen laag. De winter heeft al lang geduurd en we komen weinig buiten. Verse groenten zijn er ook al bijna niet meer en we moeten het doen met groenten, die in het najaar werden geoogst. Het gevolg is dat verkoudheid nu wel heel makkelijk kan toeslaan. En dan komt, op het einde van februari Klein Hoefblad ons te hulp. De gele bloempjes op hun kale stengel zijn een probaat middel tegen hoest en verkoudheid en zitten vol vitamine C en nuttige mineralen.
Dat wisten onze voorouders als geen ander en de zondagse naam van Klein Hoefblad verwijst naar deze werking. Tussilago komt van het Latijn tussis (hoesten) en agere (verdrijven).
Klein Hoefblad wordt wel eens verward met Groot Hoefblad (Petasites hybridus), maar is daar, ondanks zijn Nederlandse naam, geen familie van. Dat ze een zo op elkaar gelijkende naam hebben, komt door de vorm van hun blad. Die lijkt bij beide op een paardenhoef.
Klein Hoefblad is inheems in Europa en Azië en werd door immigranten meegenomen naar Amerika. Ook daar is de plant inmiddels ingeburgerd.
De belangrijkste inhoudstoffen van Klein Hoefblad zijn: slijmstoffen, bitterstoffen, looistoffen, inuline, vitamine C en mineralen.
Klein Hoefblad, botanisch
Klein Hoefblad is een meerjarige plant die ongeveer 30 cm hoog wordt. Het is een zg naaktbloeier. Dat wil zeggen dat de bloemen verschijnen voor de bladeren zich ontvouwen. Uit talloze wortelstokken ontspruiten in het vroege voorjaar kale bloemstengels met bruin/rood aangelopen schubben, die een beetje wollig zijn. De samengestelde bloemen zijn geel en lijken vluchtig op paardenbloemen. Hoewel ze geen nectar hebben, worden ze druk bezocht door bijen vanwege het stuifmeel.
Na de bloeitijd ( van eind februari tot april) vormt zich het zaad aan kleine ‘parachuutjes’ die in een bolvorm bij elkaar staan. Ze worden voornamelijk door de wind verstoven.
Daarna sterven de bloemstengels af en verschijnen aan de onderkant van de plant de hoefvormige bladeren. Ze hebben een gezaagde rand en een doorsnee van ongeveer 20 cm. De bovenkant is groen en aan de onderkant zijn de bladeren wit behaard.
Daardoor zijn de bladnerven aan de onderzijde niet zo goed zichtbaar en dat maakt het onderscheid met Groot Hoefblad meteen duidelijk. De laatste heeft onbehaarde bladeren met duidelijk geaccentueerde nerven.
Klein Hoefblad is een pioniersplant, hij groeit het best op verstoorde grond en je ziet hem dan ook vaak op stortplaatsen, bouwgrond, verstoorde akkers en bermen. De plant houdt van een goed doorlatende bodem, die niet al te zuur mag zijn.
Klein Hoefblad staat vaak in groepen bij elkaar en vanwege hun wortelstokken worden zij vaak aangeplant om schuivende bodems stabieler te maken. De wortelstokken zijn tegelijkertijd de reden waarom men Klein Hoefblad ook een lastig te verwijderen onkruid vindt.
Klein Hoefblad in de keuken
De bloemknoppen van Klein Hoefblad zijn lekker en gezond in een versterkende voorjaarssalade, net zoals het jonge blad. Dat moet echt jong zijn, want het blad wordt al snel te taai.
Klein Hoefblad in de huisapotheek
Klein Hoefblad is een van de beste huismiddelen tegen hoest en verkoudheid die met slijmvorming gepaard gaan. Met thee van Klein Hoefblad wordt het door- en uithoesten gemakkelijker en wordt slijm uit de bronchiën beter en sneller afgevoerd.
Je zet deze thee van een eetlepel bloemen of bladeren per kopje, gezoet met een beetje honing.
Drink drie maal daags een kopje hete thee gedurende een week.
Van de bloemen kun je een hoestsiroop maken, waarvan je bij hoest en verkoudheid drie maal daags een theelepel neemt.
Een thee van bladeren, maar dan ongezoet, is een goed middel tegen maagklachten.
Verder is een lotion van het blad heilzaam bij vermoeide ogen. Je brengt dat aan met een kompres en je bestrijdt er meteen wallen onder de ogen mee. Een verontreinigde huid kun je schoonmaken met een lotion van Klein Hoefblad.
Een kompres van verse bladeren van Klein Hoefblad op zweren werkt genezend.
Heb je geen klein hoefblad tot je beschikking dan is gedroogd hoefblad ook verkrijgbaar in een goede reformwinkel of drogisterij
Bijwerkingen van klein hoefblad
In Klein Hoefblad zit een alkaloïde, die ongunstig op de lever werkt. De concentratie ervan is echter zo laag dat er geen bijwerkingen te vrezen zijn wanneer de aanbevolen hoeveelheden niet worden overschreden.
Kinderen onder de 6 jaar kunnen het kruid beter niet gebruiken.
Klein Hoefblad oogsten en bewaren
De bloemen oogst je wanneer ze net in bloei staan (februari-maart).
Oogst alleen jong blad. Rijkelijk voorhanden in het voorjaar en later als er nieuwe uitlopers te voorschijn komen.
Leg bloem en blad te drogen op een warme en schaduwrijke plek of in een voedseldroger en bewaar het gedroogde kruid in een donkere, goed afgesloten trommel.
De wortels oogst je in het najaar. Spoel ze goed af en droog ze binnenshuis.
Meer over klein hoefblad
Klein Hoefblad werd vroeger, in een mengsel van tabak, kastanjepasta en lievevrouwebedstro, wel gerookt door astmapatiënten.
De bloemen van klein hoefblad kleuren wol geelgroen (met aluin) of groen(met ijzersulfaat).
De as van verbrande droge bloemen is, gezeefd, een vervanger van zout.
Klein Hoefblad is de waardplant voor veel vlinders uit de familie van dikkopjes en uiltjes.
Het blad wordt ook wel outdoor-wc papier genoemd.
In Japan schijnen kabouters onder het blad van klein hoefblad te wonen. Zij wijzen verdwaalde reizigers de juiste weg naar huis. Of dat in Nederland en België ook zo is, kan ik uit eigen ervaring niet zeggen.