Bosaardbei
Bosaardbei
Bosaardbei - Fragaria vesca
Rozenfamilie - Rosaceae
eng. woodland strawberry fr. fraisier des bois de Walderdbeere
De aardbei, zoals wij die het best kennen is een cultivar van de bosaardbei. Deze laatste is inheems in Europa en de gematigde gebieden van Azië. Je kunt de bosaardbei vinden op beschaduwde oevers in heggen en in bossen.
Ze worden al heel lang verzameld, archeologen ontdekten fossiele zaden van bosaardbeien nabij woningen uit de steentijd. Ze duiken op in De Naturalis historia, van de romein Plinius de oudere uit de 1e eeuw nC. Hij noemde aardbei 'de koningin onder de vruchten'. Overigens zeggen wij nog steeds ' zomerkoninkje' als we het over gekweekte aardbeien hebben.
De bosaardbei is gemakkelijk te verwarren met de schijnaardbei ( Potentilla indica), een familielid, dat uit India komt en veel wordt aangeplant als bodembedekker in siertuinen. Zijn bloesem is geel, in tegenstelling tot die van de bosaardbei, die wit is. De vruchten zijn wel eetbaar, maar smakeloos .
Vanaf de 16e eeuw werd de bosaardbei gecultiveerd in m.n. kloostertuinen en later gekruist met Virginia aardbeien en Chili aardbeien uit de nieuwe wereld. Van dan af teelden men variëteiten met steeds grotere vruchten en tegenwoordig zijn er wel honderden verschillende soorten.
Maar de steeds groter wordende vruchten gaan wel ten koste van smaak en aroma. Ook de geneeskracht van de bosaardbei is nog steeds superieur aan zijn gekweekte broeders.
De bosaardbei kun je gemakkelijk zelf telen in de tuin of in bakken. Woon je niet in het leefgebied van de bosaardbei, geen nood er zijn diverse kwekers die de plant aanbieden. Je kunt ze in de tuin zetten op of in bakken op een plek in de halfschaduw.
De geneeskracht van de aardbei zit hem in de grote hoeveelheid vitamine C, looistoffen, organische zuren flavonoïden en Kalium.
Bosaardbei, botanisch
De bosaardbei wordt 5 tot 20 cm hoog en vormt vele uitlopers die, wanneer ze de grond raken, nieuwe wortels vormen en zo nieuwe plantjes vormen. De bladeren zijn langgesteeld en drietallig. Aan de bovenzijde lichtgroen en aan de onderkant grijsgroen behaard. De bloesem is wit met 5 kroonblaadjes, met daarin 5 groene kelkblaadjes. Na de bevruchting wordt de bloembodem vlezig en ontwikkelt zich de aardbei. Het is een schijnvrucht met de pitjes aan de buitenkant.
De bloeitijd is in mei en juni. De vruchten zijn rijpen van juni tot september.
De bosaardbei verlangt een goed doorlatende bodem, die nooit te droog mag zijn. Verder houdt hij niet van volle zon, maar heeft hij graag wat schaduw.
Bosaardbei in de keuken
In de keuken gebruiken we vooral de cultivars van de bosaardbei. Koop het liefst aardbeien uit de volle grond, v.a juni tot half september. Deze smakelijke, zoete vruchten vinden hun weg in allerlei taarten, zomerse salades, in de yoghurt of muesli. Een lekker nagerecht is aardbeien parfait
Ook in hartige recepten zijn aardbeien lekker. In combinatie met basilicum, citroensap en/of geitenkaas komt de zoete smaak goed naar voren, maar ook door een frisse salade met bladspinazie of rucola smaken aardbeien heerlijk. Ook lekker: een klein snufje peper op een aardbei!
Heb je een te grote oogst aardbeien, maak er dan een lekkere siroop van of jam.
En wat let je om een schaaltje fris gewassen aardbeien op tafel te zetten waaruit iedereen zo'n zomerse snack kan nemen. Laat er wel het kroontje op zitten, anders loopt er water in de aardbei.
Bosaardbei in de huisapotheek
In de huisapotheek gebruiken we het liefst de bosaardbei.
De bladeren en wortelstokken bezitten veel looistoffen. Hiervan kun je een thee zetten ter verlichting van maag- en darmklachten, met name diarree. Ook werkt thee bloedzuiverend, vochtafdrijvend en is versterkend voor het lichaam.
Een gorgeldrank is een goed middel tegen mond- en keelklachten, je maakt daarvoor een aftreksel van het blad.
De vrucht bezit veel vitamine C en mineralen als ijzer en fosfor. Ze zijn goed voor hart- en bloedvaten, werken bloeddrukverlagend en verjagen lusteloosheid. Bosaardbeien werken ook gunstig in geval van jicht en reuma.
Bijwerkingen van bosaardbei
Sommige mensen zijn allergisch voor aardbeien, ze moeten deze vruchten laten staan. De bladeren mag je wel gebruiken,
Zwangere vrouwen mogen de bladeren niet gebruiken vanwege de samentrekkende werking van looistof.
De aardbei daarentegen kunnen zij wel eten.
Voor het overige zijn er geen bijwerkingen te vrezen.
Bosaardbei oogsten en bewaren
De bladeren oogst je voor de plant gaat bloeien en droogt ze op een droge, schaduwrijke plek of in de voedseldroger.
De wortels oogst je in het vroege najaar, goed afborstelen en aan de lucht drogen.
De vruchten kun houdbaar maken door er jam of siroop van te maken.
Meer over Bosaardbei
Vanwege het uiterlijk van de aardbei, de rode kleur, de hartvorm en de vele zaadjes aan de buitenkant werd de aardbei al bij de Romeinen in verband gebracht met Venus, de godin van de liefde.
Als twee mensen 1 aardbei splitsen, worden ze verliefd.
In Frankrijk was het de gewoonte om pasgetrouwden koude aardbeiensoep te serveren, omdat het de vruchtbaarheid en libido van het stel zou verhogen.
Het eten van aardbeien verjaagt liefdesverdriet
Een pasta van geplette aardbeien werd vroeger wel gebruikt om tanden witter te maken