De herfst begint op 20/21 september, wanneer dag en nacht even lang zijn. Daarna worden de nachten langer en de dagen korter, tot de winterzonnewende eind december. In oktober gaan we van zomertijd naar wintertijd een artificieel fenomeen, ooit in het leven geroepen om energie te besparen en tegenwoordig stof voor discussie tussen voor- en tegenstanders.
kastanjes
In september merk je al dat de natuur zich opmaakt voor de winter. De bladeren aan de bomen gaan langzaam aan verkleuren, wat een spectaculair gezicht oplevert. Eikels, kastanjes en beukennoten vallen op de grond, eerst spaarzaam maar in oktober massaal. Ook paddenstoelen steken aan het begin van de herfst hun kopjes boven de grond en de eenjarige planten zaaien zich uit en sterven langzaam af. Appels en peren zijn er nu in overvloed, net zoals bramen en vlierbessen.
Het is nu de hoogste tijd om de houtige kruiden zoals lavendel en tijm te snoeien, nog een keer salie en andere groene kruiden te oogsten voor gebruik in de keuken.
Dieren hebben het er ook maar druk mee, egels gaan op zoek naar een hoopje bladeren waaronder zij een winterslaap kunnen houden, eekhoorns verzamelen de boomvruchten om ook in de winter voldoende voedsel te hebben. Als ze tenminste niet vergeten waar ze hun voorraad hebben verstopt.
Op het land staan aardappels, mais en suikerbieten klaar om geoogst te worden. De boer ploegt het land om en zaait er wintertarwe. Het is de tijd van appels, peren, boerenkool en andere koolsoorten, pompoenen, winterprei en bieten. Vroeger werd nu het varken geslacht en de boerin maakte daarvan balkenbrij, worst en in de schouw hing een ham om gerookt te worden.
Na al dat werk, we zijn dan eind oktober, komt er een tijd van rust en keren mensen zich naar andere zaken. Onze voorouders herdachten hun overledenen en ze geloofden dat dan de scheiding tussen deze en gene zijde uiterst dun was. Dat ging gepaard met allerlei rituelen en festiviteiten. De kerk claimde die tijd als Allerheiligen en Allerzielen en de Dankdag voor het gewas.. Europese emigranten brachten het feest naar Amerika, waar het verwaterde in Halloween. Hoe griezeliger hoe beter, maar weinig meer van doen met het eren van voorouders en dankbaarheid.
Op het einde van de herfst zijn alle bomen kaal, hun levenssap heeft zich teruggetrokken in de wortel, de natuur wordt stil en voor de mensen breekt er een tijd aan van feesten om enig licht te brengen in de nu wel heel donkere, kortere dagen.
Sint Maarten, Sinterklaas, bijgestaan door zijn trouwe metgezel Zwarte Piet, Divali, het lichtjesfeest van de Hinoestaanse gemeenschap, Chanoeka, het feest van de joodse godsdienst.
Overal zie je kerstverlichting en , tussen storm en regen door, vermaken we ons op een kerstmarkt.
pompoen
het blad begint te kleuren
dennenappel
spin
September met donderslagen verlopen, geeft met kerst sneeuw bij hopen.
Donder in september, sneeuw in maart
1 St Giel met zonneschijn, zal voor vier weken zijn
8 Met Maria's geboort, trekken de zwaluwen voort!
9 Mooie St. Gormoon, 40 dagen schoon!
14 Notburga klaar en fijn, het zal een droge, koude winter zijn
17 Lambertus brengt de kaart bij de haard
Rond deze tijd wordt het 's avonds kouder en gaat de kachel aan. De zomeravonden zijn nu echt voorbij en het wordt tijd voor gezelligheid binnenshuis. Een kaartje leggen met vrienden bijvoorbeeld.
21 Matheus met storm en wind, dan Pasen die nog winter vindt.
25 Is het vies op Cleopatras dan valt de winter in een plas
29 Vallen de eikels voor St Michiel, dan snijdt de winter door hart en ziel.
29 8 Dagen zonneschijn, brengt Michiel om precies te zijn.
appel
vogeltjes voeren
druif
braam
Oktober nat en koel, de winter zacht en zwoel
Is oktober warm en fijn, het zal een strenge winter zijn
9 Regen op sint Denijs, voorspelt een natte winter met weinig ijs.
11 Vergeet niet te bidden voor St. Placiet, anders gaat het regenen dat het giet!
15 St. Trezeke moet haar zomer geven, vijf dagen duurt dat mooie leven.
Rond de feestdag van de heilige Teresia op 15 oktober, laat de zomer nog één keer zijn gezicht zien voor het nu echt winter gaat worden. Deze zomerse periode, die ongeveer een week duurt, noemt men ook wel Indian Summer
18 ie met Lucas rogge zaaait, volgend jaar met genoegen maait.
21 Zoals met Ursula is het weer, zo is de winter naar ik beweer
24 Op Sint Severijn kan het al winter zijn
25 Is Chrispiaan klaar (=helder) snel is de winter daar.
De nu ingezette luchtdrukverdeling kan enige tijd aanhouden. Is er een hogedrukgebied en dus helder weer, dan kan het 's nachts vriezen. De geraniums en andere kuipplanten moeten nu echt naar binnen.
28 Zijn Simon en Judas voorbij, dan is de winter nabij
30 Zoals het weer op het eind van oktober heeft gedaan, zo zal het in november verder gaan.
druppels
gevallen blad
herfst
allerheiligen
November
November met zijn regenvlagen brengt griep en jicht en andere plagen
1 Allerheiligen geeft 10 dagen een winterke of een waterke
2 Met allerzielen vochtig weer, dan zal het sneeuwen keer op keer
6 Het weer van Leonardusdag blijft gewoonlijk tot Kerstmisdag
11 Donker op st. martijn, het zal een kwakkelwinter zijn, maar is die dag helder dan dringt de kou tot in de kelder.
11 Zuidenwind daags voor Martijn, het zal een zachte winter zijn.
12 St. Lieve komt ons met vorst gerieven
17 St.Elisabeth doet verstaan, hoe het met de winter zal vergaan.
Rond deze tijd zet zich vaak een luchtstroming in, die weken aan kan houden. Komt die uit het zuidwesten, dan zal het minder koud worden dan wanneer de wind uit het noorden blaast.
21 Is Maria's opdracht klaar en hel, dan wacht u een winter koud en fel
22 De dag aan Cecilia gewijd, geeft een teken voor de wintertijd
25 Is Catharina nat, de winter wordt een modderbad
25 Is Katrien (H. Catharina) in het wit gekleed, 7 weken sneeuw is ons leed.
herfstlandschap
herfstlandschap
paddestoelen
berijpt spinnenweb